1. Định nghĩa 

Chu kỳ kinh nguyệt được đánh dấu bằng sự chảy máu từ âm đạo có chu kỳ, xảy ra khi niêm mạc tử cung (nội mạc chức năng) bị bong ra và chảy máu. Thời gian của mỗi chu kỳ được tính từ khi bắt đầu kỳ kinh này đến khi bắt đầu kỳ kinh sau (ngày bắt đầu là ngày đầu tiên chảy máu).

Bình thường, phụ nữ ở lứa tuổi hoạt động sinh dục có thời gian vòng kinh nguyệt trung bình là 28 (± 3) ngày, thời gian hành kinh 4 (± 2) ngày, lượng mất máu trung bình là 40 - 100 ml. Một chu kỳ kinh nguyệt bình thường có phóng noãn chia làm 2 giai đoạn:

Giai đoạn chịu ảnh hưởng của chất Estrogen (từ ngày 1 đến ngày 12 của chu kỳ).

Giai đoạn chịu ảnh hưởng của chất Progesterone kết hợp với Estrogen (từ ngày 13 đến ngày thứ 28 của chu kỳ 28 ngày).

Rối loạn kinh nguyệt là những biểu hiện bất thường của kinh nguyệt về thời gian, tần số và lượng máu mất trong ngày hành kinh, cùng với những triệu chứng khác kèm theo. các triệu chứng như:

Thay đổi về tính chất: 

Số lượng máu ra nhiều hoặc ít hơn bình thường.

Số ngày hành kinh ngắn hoặc dài.

Màu sắc huyết: tím, đỏ, nhạt.

Tính chất kinh: huyết đặc, loãng hoặc thành cục.

Thay đổi về chu kì kinh nguyệt:

Trước kỳ: trước  chu kì 7 ngày 

Sau kỳ: sau chu kỳ 7 ngày 

2. Biệt danh trong y học cổ truyền

Rối loạn kinh nguyệt được gọi tên là bệnh Nguyệt kinh. Gồm các chứng Thống kinh, Bế kinh, Băng lậu, Kinh trở, Kinh trễ, Kinh loạn 

3. Cơ chế sinh bệnh 

Đối với người phụ nữ thì bào cung là khí quan riêng biệt, chuyên chủ việc kinh nguyệt và hệ bào, nơi phát nguồn của mạch Xung, mạch Nhâm. Mạch Xung là bể của huyết, mạch Nhâm là chủ về bào thai, cho nên công năng của bào cung cùng với 2 mạch Xung, Nhâm có quan hệ không thể tách ra được.

Khí huyết của mạch Xung, mạch Nhâm bắt đầu đầy đủ thịnh vượng thì hành kinh đúng chu kỳ mỗi tháng. Đến trên dưới 49 tuổi thì khí huyết của mạch Xung, mạch Nhâm suy yếu dần, rồi kinh nguyệt ngừng hẳn, thiên quý kiệt.

Chu kỳ kinh nguyệt thường dễ bị ảnh hưởng bởi:

Những kích động về tinh thần (Nội nhân).

Ngoại cảm lục dâm.

Hoặc Nội thương do ăn uống, bệnh tật.

Các nguyên nhân trên làm cho khí huyết của mạch Xung, mạch Nhâm và Bào cung mất điều hòa, mà gây nên những rối loạn chu kỳ kinh nguyệt. Mặt khác, khi nội tạng bệnh, đặc biệt là tạng Can, Tỳ, Thận cũng ảnh hưởng rất lớn về nguyệt kinh. Thật vậy, Tâm chủ huyết, Tỳ thống huyết, Can tàng huyết. Mạch Can liên lạc với âm khí, quản lý phần bụng dưới. Tạng Thận khai khiếu ở tiền âm, hậu âm lại là chủ tể của cơ quan sinh dục, cho nên khi các chức năng của các tạng trên rối loạn đều có thể tác động đến chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ.

4. Điều trị rối loạn theo đông y 

1. Sử dụng thảo dược: Bác sĩ Đông y thường kê đơn các loại thảo dược để sử dụng dưới dạng thuốc nước, thuốc viên hoặc bôi ngoài da. Các loại thảo dược như đại hoàng, cam thảo, kỷ tử, đinh hương... thường được sử dụng để điều hòa chu kỳ kinh nguyệt và giảm các triệu chứng như đau bụng dưới, rối loạn kinh nguyệt.

2. Áp dụng liệu pháp điều trị truyền thống: Điều trị bằng phương pháp như châm cứu, xoa bóp, đèn hồng ngoại, các loại động vật và thực vật như con trùng, dạ dày cá, thạch lựu cũng được sử dụng để kích thích tuần hoàn máu và năng lượng trong cơ thể, từ đó giúp cải thiện các vấn đề kinh nguyệt.

3. Thực hiện các biện pháp sức khỏe:

   • Dinh dưỡng: Cải thiện chế độ ăn uống bằng cách tiêu thụ các loại thực phẩm lành mạnh, giàu vitamin và khoáng chất, hạn chế các loại thực phẩm làm nhiễm độc cơ thể.
   • Thể dục: Thực hiện các bài tập thể dục như yoga, quảng đông, võ công... giúp cải thiện tuần hoàn máu và năng lượng, điều hòa cân nặng và giảm căng thẳng.

4. Thay đổi lối sống: Hạn chế căng thẳng, điều chỉnh lối sống hợp lý, tránh thức ăn cay nồng, rượu bia, thuốc lá và tăng cường giấc ngủ đủ.