1. Thiếu máu là gì?
Thiếu máu (Anemia) là một bệnh lý rối loạn về máu khiến số lượng hồng cầu hoặc nồng độ huyết sắc tố trong hồng cầu thấp. Người bị bệnh thiếu máu có mức độ huyết sắc tố dưới 120 g/L.
Chức năng của hồng cầu là vận chuyển oxy từ phổi đến các tế bào và mô của cơ thể. Sau đó, hồng cầu mang Carbon Dioxide, chất thải quay trở lại phổi để thải ra ngoài. Hemoglobin (huyết sắc tố) là một loại Protein giàu chất sắt trong hồng cầu có chức năng “vận chuyển” các phân tử oxy.
Nếu cơ thể không có đủ chất sắt thì tủy xương không thể tạo ra đủ lượng huyết sắc tố. Đổi lại, nếu cơ thể có lượng huyết sắc tố thấp, tủy xương sẽ tạo ra ít tế bào hồng cầu hơn và những tế bào được tạo ra có xu hướng nhỏ hơn và nhợt nhạt hơn so với hồng cầu bình thường. Các tế bào hồng cầu không thể cung cấp đủ oxy để phục vụ nhu cầu của cơ thể sẽ dẫn đến thiếu máu.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, ước tính có 40% trẻ em từ 6–59 tháng tuổi, 37% phụ nữ mang thai và 30% phụ nữ từ 15–49 tuổi bị thiếu máu trên toàn cầu. Năm 2021, 1,92 tỷ người bị thiếu máu. Có thể thấy, thiếu máu là một trong những vấn đề sức khỏe gây ảnh hưởng đến phần lớn người dân trên toàn thế giới, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em.
2. Nguyên nhân
- Thiếu Sắt: Là nguyên nhân phổ biến nhất. Thiếu sắt có thể do chế độ ăn uống không đủ sắt, mất máu mãn tính (do kinh nguyệt nhiều, loét dạ dày, hoặc chảy máu nội tạng), hoặc cơ thể không hấp thu sắt đúng cách.
- Thiếu Vitamin B12 hoặc Folate: Vitamin B12 và folate cần thiết cho việc sản xuất hồng cầu. Thiếu vitamin B12 có thể do chế độ ăn kiêng, bệnh lý dạ dày hoặc ruột, trong khi thiếu folate thường do chế độ ăn uống không đủ hoặc bệnh lý về hấp thu.
- Thiếu Máu Tán Huyết: Là tình trạng khi hồng cầu bị phá hủy quá nhanh so với việc sản xuất của cơ thể. Nguyên nhân có thể là do các rối loạn di truyền như bệnh hồng cầu hình liềm hoặc thalassemia, hoặc các bệnh tự miễn.
- Thiếu Máu Mãn Tính: Có thể liên quan đến các bệnh mạn tính như bệnh thận mãn, ung thư, hoặc các bệnh viêm nhiễm lâu dài.
- Thiếu Máu Do Suy Tủy: Khi tủy xương không sản xuất đủ hồng cầu. Nguyên nhân có thể là bệnh lý tự miễn, nhiễm trùng, hoặc ung thư.
3. Triệu chứng
- Mệt mỏi và yếu đuối
- Da nhợt nhạt
- Đau đầu, chóng mặt
- Khó thở và đau ngực
- Tim đập nhanh hoặc không đều
- Tay chân lạnh
4. Cách điều trị
- Điều Trị Nguyên Nhân Cơ Bản: Quan trọng nhất là xác định và điều trị nguyên nhân gây thiếu máu. Ví dụ, nếu thiếu sắt, cần bổ sung sắt qua thực phẩm hoặc thực phẩm chức năng.
- Bổ Sung Sắt: Dùng các thực phẩm giàu sắt như thịt đỏ, gan, đậu, và rau xanh đậm. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn viên sắt.
- Bổ Sung Vitamin B12 hoặc Folate: Nếu thiếu hụt vitamin B12, có thể cần bổ sung qua thực phẩm hoặc tiêm vitamin. Đối với thiếu folate, có thể cần bổ sung qua thực phẩm hoặc viên thuốc.
- Điều Trị Các Bệnh Ký Sinh Trùng hoặc Nhiễm Trùng: Nếu thiếu máu do bệnh lý tán huyết hoặc các bệnh ký sinh trùng, cần điều trị nguyên nhân cơ bản.
- Thay đổi Chế Độ Ăn Uống: Cung cấp đầy đủ dinh dưỡng qua chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng.
- Xét Nghiệm và Theo Dõi: Thường xuyên theo dõi tình trạng sức khỏe bằng các xét nghiệm máu để điều chỉnh phương pháp điều trị.
